Η Πατρίδα τη φυστικιάς, φαίνεται ότι βρίσκεται στα βάθη της Ανατολής. Στην περιοχή μεταξύ Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν ,Τατζικιστάν , βόρειου Αφγανιστάν ,Βόρειου Ιράν και Κυργιστάν. Σε αυτές τις απέραντες άγονες περιοχές υπάρχουν μέχρι σήμερα δάση άγριας φυστικιάς που είναι ο πρόγονος της σημερινής καλλιεργημένης φυστικιάς. Η φυστικιά καλλιεργήθηκε πριν 7.000 χρόνια, για πρώτη φορά στην Περσία. Υπάρχει και σχετική αναφορά του πατέρα της Ιστορίας Ηρόδοτου . Το όνομα της η φυστικιά το πήρε από την αρχαία Περσική λέξη pistah. Ήταν γνωστά τα φυστίκια στην περιοχή της Συρίας από το 3500 π.χ. Είναι ένας από τους αρχαιότερους ανθοφόρους καρπούς. Επειδή ευδοκιμεί σε θερμά κλίματα η καλλιέργειά του διαδόθηκε γρήγορα στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο και έγινε αγαπητός καρπός λόγω της ιδιαίτερης γεύσης του. Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται ότι ο Ιακώβ ζήτησε από τους γιούς του, να πάνε στο Φαραώ τα καλύτερα προϊόντα ως δώρα: λίγο βάλσαμο λίγο μέλι, αρώματα ,λάβδανο, φυστίκια και αμύγδαλα. Σύμφωνα με το θρύλο η βασίλισσα του Σαβά πίστευε ότι τα φυστίκια είναι μόνο για βασιλείς. Ο βασιλιάς Ναβουχοδονόσωρ είχε φυστικιές στους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας. Οι αρχαίοι Έλληνες γνώρισαν για πρώτη φορά τα φυστίκια μετά την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου. Ο Πλίνιος αναφέρει πως ο Τιβέριος ήταν αυτός που μετέφερε πρώτος τη φυστικιά στη Ρώμη, στη Γαλλία και την Ισπανία και από κει στην Ιταλία και Σικελία. Γύρω στο 300 π.Χ. ο Θεόφραστος ήταν αυτός που πρωτομίλησε για τις φυστικιές και ο Διοσκουρίδης τον 1ο μ.Χ. και. έγραφε για το δέντρο, ο καρπός του οποίου δικαίως έχει κατακτήσει μία από τις υψηλότερες θέσεις στη διατροφή.
Ο Αβικέννας, γιατρός και φιλόσοφος περσικής καταγωγής, στο βιβλίο του «Ο κανόνας της Ιατρικής, που έγινε γνωστό το Μεσαίωνα, αναφέρει ότι το φυστίκι είναι ιδανικό φάρμακο για τις παθήσεις του ήπατος αλλά και αφροδισιακό. Οι Έλληνες γύρω στον 3ο αι. π.Χ. χρησιμοποιούσαν το φυστίκι ως αντίδοτο σε τσιμπήματα δηλητηριωδών ζώων.
Όμως στην Ελλάδα οι πρώτες φυστικιές καλλιεργήθηκαν μόλις το 1860 στο Ψυχικό στην Αθήνα. Στην Αίγινα φθάνουν αργότερα το 1896, όταν ο γιατρός Ν. Περόγλου , φέρνει τα πρώτα δενδρύλλια φυστικιάς από την Συρία και τα φυτεύει στο κτήμα του στο νησί κοντά στη θάλασσα. .Όταν τα νέα δένδρα μπήκαν σε παραγωγή είχαν εξαιρετική απόδοση αλλά και πολύ υψηλή τιμή.
Αποφασίζει λοιπόν να γράψει ένα μικρό βιβλίο για την καλλιέργεια της φυστικιάς και σαν επίλογο αναφέρει τα εξής:
Βέβαια στην αρχή οι Αιγινήτες αγρότες ήταν απρόθυμοι να εγκαταλείψουν τις παραδοσιακές καλλιέργειες της ελιάς , αμυγδαλιάς, αμπέλου ,κηπευτικών και να τις αντικαταστήσουν με το άγνωστο εξωτικό δένδρο .Όμως πάντα συμβαίνει να βρίσκονται κάποιοι πρωτοπόροι, .που βλέπουν μπροστά και ρισκάρουν για το καινούργιο. Ένας γείτονας του κτηματίας ο Νικολής Αλυφαντής (Χαϊμαντάς) ,παρατήρησε την απόδοση των δέντρων του Περόγλου ,κατάλαβε ότι το έδαφος και το κλίμα της Αίγινας ήταν κατάλληλα για την καλλιέργεια της φυστικιάς και αποφάσισε να δημιουργήσει το πρώτο φυτώριο φυστικιάς στην Αίγινα με τσικουδόσπορο που έφερε από τη Χίο και άρχισε να φυτεύει τα χωράφια ηματάει τα κτηματα του.του αντικαθιστώντας τους αμπελώνες.
Δημιουργήθηκαν και άλλα φυτώρια από αγρότες με αποτέλεσμα να αρχίζει το νησί να γεμίζει φυστικιές. Οι Αιγινήτες καλλιεργητές δημιούργησαν μια καινούργια ποικιλία φυστικιάς , την
Αιγινήτικη ή κοιλαράτη που θεωρείται από τις καλύτερες στον κόσμο .Ποικιλία πολύ παραγωγική με ποσοστό σε ανοικτό φυστίκι 80- 90%.Είναι εμβολιασμένη με μπόλια από τις φυστικές που έφερε ο Περόγλου πάνω σε χιώτικη τσικουδιά
Μέχρι τις αρχές του 1950,είχαν φυτευτεί στην Αίγινα περίπου 1000 στρέμματα φυστικιάς. Τότε όμως συμβαίνει ένα απρόσμενο γεγονός. Φυλλοξήρα καταστρέφει σχεδόν ολοκληρωτικά τους αμπελώνες του νησιού, που τα επόμενα χρόνια αντικαταστάθηκαν από φυστικιές. Έτσι λοιπόν την δεκαετία του 70 οι φυστικεώνες του νησιού έφτασαν τα 6000 στρέμματα με απόδοση 500-600 τόνους ετησίως .Τα επόμενα χρόνια το φυστίκι της Αίγινας κατόρθωσε χάρις στην εξαιρετική του ποιότητα και τη μοναδική του γεύση να γίνει γνωστό σε όλη την Ελλάδα και να είναι αυτό το προϊόν ο πρεσβευτής της Αίγινας διεθνώς. Με αποτέλεσμα στις 2 Ιουλίου 1996 να αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως προϊόν ΠΟΠ .Τι είναι όμως αυτό όμως που κάνει το φυστίκι Αιγίνης ,τόσο ξεχωριστό ,ώστε να θεωρείται το καλύτερο στον κόσμο? Και μάλιστα, όταν έχει να ανταγωνιστεί καλλιέργειες χιλιάδων χρόνων με τεράστιες παραγωγές ,όπως η Περσία, Συρία και Τουρκία ή τη μεγαλύτερη χώρα παραγωγής φυστικιού στον κόσμο τις Η.Π.Α.. Φαίνεται, ότι στην Αίγινα αυτό το δέντρο βρήκε συνθήκες που έμοιαζαν με εκείνες των οροπεδίων της μακρινή Ασίας , όπου γεννήθηκε η άγρια φυστικιά .Και είναι αλήθεια ότι είναι ένα δέντρο εξαιρετικής αντοχής που είναι παραγωγικό σε μεγάλη ηλικία .Αναπτύσσει βαθύ ριζικό σύστημα και αντέχει στην παρατεταμένη ξηρασία .Έχει την ικανότητα να αναγεννάτε. Δύσκολα ξεραίνεται μία φυστικιά από έλλειψη νερού και αν δεχτεί τις κατάλληλες καλλιεργητικές φροντίδες επανέρχεται. Στο νησί μας λοιπόν ο συνδιασμός του εύκρατου και ξηρού κλίματος με τις λίγες βροχές , τους ήπιους χειμώνες ,το ασβεστώδες έδαφος , ο ήλιος και η γειτνίαση με τη θάλασσα κάνει το φυστίκι Αιγίνης το νοστιμότερο στον κόσμο, Αλλά δεν είναι μόνο αυτό είναι και ο ανθρώπινος παράγοντας .Πάνω απ όλα το μεράκι και η αγάπη που ένωσε τους καλλιεργητές με αυτό το δέντρο .Η αυταπάρνηση με την οποία το καλλιεργούν σε δύσκολες συνθήκες. Γιατί αν δεν τις αγαπάς τις φυστικιές στην Αίγινα δεν μπορείς να την καλλιεργήσεις.. Δεν τις εγκατέλειψαν ακόμη και όταν οι πιέσεις για αστικοποίηση και τουριστική ανάπτυξη ήταν ασφυκτικές. Και θα συνεχίσουν να τις καλλιεργούν και να παράγουν αυτό τον πολύτιμο καρπό για πολλά χρόνια ακόμη.
Το φυστίκι άλλωστε θεωρείται υπερτροφή.. Πολύτιμη για την καρδιά ,μειώνει τη κακή χοληστερίνη. Έχει βιταμίνες που μας διατηρούν νέους και μας χαρίζει υγιές δέρμα και μαλλιά. Περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Β6, μαγνήσιο, κάλλιο αλλά και το λιγότερο λίπος από όλους τους ξηρούς καρπούς. Ας μη ξεχνάμε ότι 50 φυστίκια έχουν μόλις 160 θερμίδες.
Ξεχωριστό το φυστίκι Αιγίνης της εταιρείας Χαϊμαντας Ο.Ε., που παράγεται εδώ 100 χρόνια .από τις ίδιες φυστικιές που φυτεύτηκαν από τις αρχές του 1910 από τον Νικολή Χαϊμαντά και τη σύζυγό του Ελένη .Γεύσεις αυθεντικές, γνήσιες που μόνο αυτός ο ευλογημένος τόπος της Αίγινας μπορεί να παράγει.
